TBMM Adalet Komisyonu Başkanı ve AKP İstanbul Milletvekili Cüneyt Yüksel, TBMM Genel Şurasında görüşülen trafik cezalarının artırılmasına yönelik düzenlemeleri de içeren Karayolları Trafik Kanunu'nda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi'ne ait milletvekillerinin sorularını yanıtladı.

Teklifin Adalet Komitesinde görüşülmesine ait tenkitlere değinen Yüksel, düzenlemenin 4. Yargı Islahatı Stratejisi dikkate alınarak komiteye geldiğini söyledi.

Yargı Islahatı Stratejisi'nde ceza adaleti sisteminde caydırıcılığı artıracak yeni kararların getirilmesine yönelik gayenin yer aldığını anlatan Yüksel, şunları kaydetti:

"Buna nazaran, trafikte işlenen cürümler ile trafik güvenliğini tehlikeye uğratan kabahatlerin yaptırımlarının, caydırıcılık unsuru göz önüne alınarak yine düzenlenmesi, ölümlü yahut yaralanmalı trafik kazalarında zaruret dışında olay yerinin terk edilmesinin başka bir kabahat olarak düzenlenmesi ve trafikte akın emeliyle araçtan inme üzere davranışların şoför dokümanının geri alınması da dahil olmak üzere müstakil yaptırıma bağlanması yer almaktadır. Yargı Islahatı Stratejisi'nde bu biçimde bunlar yazılıdır. Bu maksatlar konusunda bu teklifin hazırlandığını görüyoruz."

Düzenlemeye neden gereksinim duyulduğuna yönelik soruyu yanıtlayan Yüksel, "Amacımız ülkemizde 2030 yılına kadar trafik kazalarına bağlı can kayıplarını yüzde 50 oranında azaltmak ve 2050 yılına kadar da ülkemizde can kaybının hiç yaşanmadığı inançlı bir trafik sistemine kavuşturmak." dedi.

Yüksel, trafik kazalarının azaltılmasının öncelikli gayeleri ortasında yer aldığını belirterek, Dünya Sıhhat Örgütü tarafından trafik kazalarının "önlenebilir bir halk sıhhati sorunu" olarak kabul edildiğini bildirdi.

Trafik kontrolleri kıymetli oranda arttırılmasına karşın 2024'te bir evvelki yıla nazaran yalnızca 197 daha az can kaybı gerçekleştiğine dikkati çeken Yüksel, bunun Karayolları Trafik Kanunu'nda yer alan idari yaptırımların "caydırıcı olmadığı" sonucunu ortaya koyduğunu lisana getirdi.

Cüneyt Yüksel, şöyle konuştu:

"Karayolu trafik güvenliğini arttırmak ve caydırıcılığı sağlamak, bilhassa trafik güvenliğini direkt tehdit eden davranışlara yönelik yaptırımların caydırıcılığını arttırmak, trafik güvenliğinin en üst seviyede sağlanması, trafik kazalarının neden olduğu sosyoekonomik kayıpların önlenmesi, etraf kirliliğinin azaltılması maksadıyla bu kanunda bu değişikliklerin yapılması gereksinimi hasıl olduğunu görüyoruz. Bu sayede şoförlerin trafik kural ihlallerine yönelik davranış biçimlerinin olumlu tarafta değiştirilerek her bireyin içinde bir vicdan rehberi oluşturarak bütüncül bir trafik kültürü inşa edilmesi de amaçlanmaktadır."

"Yıl sonuna kadar 111 bin yaka kamerası tedarik edilecek"

TBMM Adalet Komisyonu Başkanı Yüksel, yılın 10 ayında 50 milyar lira trafik idari para cezasının tahsil edildiğini, bunun 25 milyar lirasının Toplumsal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Fonu'na ayrıldığını kaydetti.

Trafik kolluğu misyonları esnasında, çalışanın üzerindeki yaka kamerası sayısının arttırılacağını vurgulayan Yüksel, "Yıl sonuna kadar 111 bin yaka kamerası tedarik edilerek kontrol ünitelerinde görevlendirilen işçinin tamamına yaka kamerası verilecektir." dedi.

Yüksel, "trafik cezalarının hazineye gelir olması emeliyle arttırıldığına" yönelik tenkitler yapıldığını aktararak, kelamlarını şöyle sürdürdü:

"Trafik cezalarının maksadı hazineye gelir getirmek değildir. Trafik kazası kaynaklı can kayıplarının ortadan kaldırılması ve inançlı bir trafik ortamı oluşturmayı hedefliyor. Trafik idari para cezalarının yüzde 50'si 3294 Sayılı Toplumsal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Kanunu'nun 4. unsuru mucibince Toplumsal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Fonu'na aktarılmaktadır. Ayrıyeten yeni düzenlemeyle yalnızca idari para cezaları arttırılmamakta, caydırıcılık kapsamında bilhassa 'sürücü dokümanı geri alma' ve 'trafikten men' formunda yaptırımlar da getirilmektedir.

Bu kanunda yapacağımız caydırıcı düzenlemelerle kontrolü arttırarak tıpkı formda 2026 yılı sonuna geldiğimizde ihlallerin kıymetli oranda, kimilerinde ise büsbütün biteceği öngörülmektedir. Burada cezayı bir gelir kalemi olarak değil, caydırıcı bir kamu siyaseti aracı olarak görmek gerekiyor. Cezaların arttırılması hukuk devleti prensibine uygun bir biçimde kamu faydası ve toplum nizamının korunması hedefiyle gerçekleştirilecektir. Ayrıyeten ceza ölçüleri, ihlalin topluma ve bireyin can güvenliğine tesiri dikkate alınarak belirlenmiştir. Düzenleme hiçbir halde sıradan ve dikkatli şoförleri amaç almamaktadır, tersine trafiği bir şiddet ve akın alanına dönüştüren davranışların önlenmesi amaçlanmıştır."

"Radar konusunda dezenformasyon yapılmakta"

Genel Konseyde daha sonra kanun teklifinin birinci kısmı üzerinde görüşmelere geçildi.

Birinci kısım üzerinde konuşmaların akabinde da milletvekillerinin sorularını yanıtlayan Yüksel, trafik kazalarının ülke iktisadına toplumsal ve ekonomik maliyetine ait soru üzerine, "Trafik kazalarının maliyeti yalnızca maddi boyutta değil. Bilhassa ölümlü ve yaralamalı kazalarda ülkemizin beşeri sermayesi ortadan kalkmakta ya da uzun mühlet iş gücünden uzak kalınmaktadır. Kazadan sonra parçalanan hatta yok olan aileler, bozulan psikolojiler ve travmalar kıymetli. Lakin bunun hesaplanması mümkün değil." sözlerini kullandı.

Yüksel, 2013-2018 yıllarındaki trafik kazalarının ekonomik maliyetlerine ait yapılan araştırmaya değinerek, "Bu maliyetin, hayat kalitesindeki kayıplar da dahil edildiğinde yaklaşık 300 milyar liraya yakın bir sayı olduğu belirtilmiştir. Bilhassa trafik kazalarının kamunun üzerinde mali yük olduğu kadar ferdi olarak da ziyanları büyük. Yeni düzenlemeyle kâfi caydırıcılık sağlanarak can ve mal kaybının azaltılması ve münasebetiyle maliyetin düşeceği de açıktır." diye konuştu.

Park yasaklarına uymayan araçların tümünün otoparka çekilmediğini belirten Yüksel, yalnızca yaya kaldırımı, otobüs durakları ile hastane üzere kamu kurum ve kuruluşlarının giriş çıkışlarını engelleyen araçların çekildiğini anlattı.

Yüksel, 2024 yılında günde 17,4 kişinin trafik kazalarında ömrünü yitirdiğini lisana getirerek, şunları kaydetti:

"Sadece sürat ihlalinden kaynaklanan kazalarda hayatını kaybeden kişi sayısı günlük 10'dur. Yalnızca 2024 yılında sürat ihlalinden kaynaklı toplam 3 bin 657 vatandaşımız hayatını kaybetmiştir. 2019-2024 yılları ortasında 30 kilometre sürat hududunun bulunduğu yerde 1356, 50 kilometre sürat sonunun bulunduğu yerde ise 7 bin 689 vatandaşımız hayatını kaybetmiştir. Ayrıyeten TÜİK bilgilerine nazaran 2015-2024 yılları ortasında ölümlü ve yaralanmalı kazaların yüzde 79'u yerleşim yeri içerisinde, yüzde 21'i ise yerleşim yeri dışında meydana gelmiştir."

Hız ihlal tespit donanımları vasıtasıyla yapılan kontrol uygulamaları öncesinde Bakanlık genelgesi doğrultusunda kesinlikle ikaz levhası konulmasının zarurî olduğuna dikkati çeken Yüksel, "Gizli yahut şeffaf olmayacak halde hiçbir uygulama yapılmamaktadır. İçişleri Bakanlığımızın yaptığı çalışmayla önümüzdeki devirde gidilecek güzergahta kaç tane radar uygulaması olduğu vatandaşlarımızla paylaşılacaktır. Radar konusunda dezenformasyon yapılmakta. Bu uygulamayla vatandaşa karşı tuzak kurulduğu savının büsbütün ortadan kalkması amaçlanmaktadır." formunda konuştu.

Yüksel, "Yeni düzenlemede yerleşim yeri içerisinde 5 kilometre/saat, yerleşim yeri dışındaysa 10 kilometre/saat tolerans aşımı öngörülmüştür." dedi.

Genel Heyette kanun teklifinin birinci kısmı üzerindeki görüşmelerin tamamlanmasının akabinde TBMM Başkanvekili Pervin Buldan birleşime orta verdi. Ortanın akabinde komitenin yerini almaması üzerine Buldan, birleşimi 21 Ekim Salı saat 15.00'te toplanmak üzere kapattı.